Η σειρά «Βιβλία που προάγουν τη Συναισθηματική Νοημοσύνη» κυκλοφορεί από το 2009 και είναι η πρώτη στην ελληνική βιβλιοπαραγωγή που κέντρισε φορείς της Πολιτείας, εκπαιδευτική κοινότητα και γονείς να εστιάσουν στον εσωτερικό κόσμο των παιδιών και στους τρόπους με τους οποίους θα μπορούσαν να τον «ξεκλειδώσουν».

Τι εννοούμε όμως λέγοντας «Συναισθηματική Νοημοσύνη» και γιατί κρίνεται αναγκαία η καλλιέργειά της από τις τρυφερές ακόμα ηλικίες;

Ο όρος «Συναισθηματική Νοημοσύνη» έγινε ευρέως γνωστός το 1995 από τον Αμερικανό ψυχολόγο Daniel Goleman, καθορίζεται δε συνοπτικά από τα εξής χαρακτηριστικά: την αυτογνωσία (ο άνθρωπος να αναγνωρίζει, να κατανοεί και να ελέγχει τα συναισθήματά του), την ενσυναίσθηση (να αναγνωρίζει και να κατανοεί τα συναισθήματα του άλλου – αφού έχει κατακτήσει το στάδιο της αυτογνωσίας) και, με βάση τα δύο παραπάνω, το να μπορεί να διαχειρίζεται αποτελεσματικά τις διαπροσωπικές του σχέσεις.

Ωστόσο η εκ των συνθηκών πολύωρη ενασχόληση με τον υπολογιστή στην ψηφιακή εποχή μας στερεί τον άνθρωπο από τη γνωριμία με τον εαυτό του, περιορίζει επίσης τις κοινωνικές του συναναστροφές, έτσι που η μείωση της επαφής πρόσωπο με πρόσωπο έχει ως αποτέλεσμα την απώλεια του ενδιαφέροντος για τους άλλους. Η κοινωνία μας χάνει μέρα με τη μέρα τα όποια ουμανιστικά χαρακτηριστικά της και με δεδομένο ότι η συναισθηματική ωριμότητα του ανθρώπου αναπτύσσεται σταδιακά τα παιδιά χρειάζονται από την τρυφερή τους ακόμα ηλικία τη βοήθεια και την καθοδήγησή μας για να αναπτύξουν τον συναισθηματικό τους κόσμο και να «κατακτήσουν» μια νοημοσύνη με καρδιά, ώστε να μπορούν να αναπτύσσουν φιλικές σχέσεις, να προσαρμόζονται εύκολα στο περιβάλλον και στις συνθήκες, να μην τα παρατούν στις δυσκολίες, να μπορούν να συνεργάζονται, να εμπνέουν και να πείθουν, να ξέρουν πώς να διαχειρίζονται τις διαφωνίες, να είναι άτομα αισιόδοξα. Ως ενήλικες επίσης αργότερα να είναι σε θέση να περιφρουρούν την ταυτότητα και την ανθρωπιά τους, να πετυχαίνουν επαγγελματικά, να νιώθουν ευτυχισμένοι βαδίζοντας στους δρόμους της καλοσύνης και της προσφοράς.

Το βιβλίο αποδεικνύεται πολύτιμος αρωγός στην προσπάθεια όποιου θελήσει να καλλιεργήσει στο παιδί τον τύπο αυτό της νοημοσύνης, γιατί ο ανήλικος:

Μέσω του κειμένου και της εικονογράφησης έρχεται σε επαφή με διάφορους χαρακτήρες ηρώων και μπορεί με τη βοήθεια του ενήλικα να διακρίνει και να ονοματίσει τα συναισθήματα που νιώθουν εκείνοι (ανασύροντας δικά του βιώματα από ανάλογες περιπτώσεις), να μπει επίσης στη διαδικασία ανίχνευσης κινήτρων για πράξεις που αναφέρονται και στην αναζήτηση δυνατών εναλλακτικών τρόπων δράσης.

Έχει την ευκαιρία επίσης να απενοχοποιηθεί για δυσάρεστα συναισθήματα που πιθανώς έχει βιώσει στο παρελθόν, διαπιστώνοντας πως και οι ήρωες κάπως έτσι αισθάνονται σε ανάλογες περιπτώσεις.

Να σκεφτεί ακόμα με ποιους τρόπους τα πρόσωπα της ιστορίας μπορούν να λύσουν τα προβλήματα και τις συγκρούσεις που προκύπτουν.

Να συζητήσει με τον ενήλικα για το κατά πόσο οι λύσεις τις οποίες επιλέγουν οι διάφοροι ήρωες είναι ανάλογες με τη θεμιτή κοινωνική συμπεριφορά.

Να αντιληφθεί τη θέση και την οπτική των περιφερειακών ηρώων.

Να συνειδητοποιήσει πως τα συναισθήματα κλιμακώνονται σε ένταση και πως μπορούν να εκφραστούν με διαφορετικούς τρόπους.

Να «μπει», τέλος, ο ίδιος στην ιστορία για να «βοηθήσει» τους ήρωες όπου χρειάζεται ή να αφήσει ένα οποιοδήποτε θετικό αποτύπωμά του στην πλοκή.

Το βιβλίο λοιπόν, με τη βοήθεια των ηρώων και του ενήλικα, εύκολα και ανώδυνα εμπλέκει το παιδί συναισθηματικά, του δίνει την ευκαιρία να αποκαλύψει βιώματα και σκέψεις, το οδηγεί να ρίξει μια δεύτερη ματιά σε πράγματα και καταστάσεις, το λυτρώνει από ενοχές.

Εξάλλου, αν λάβουμε υπόψη τα χαρακτηριστικά (και τα ζητούμενα) της Συναισθηματικής Νοημοσύνης ‒«Ξέρω πώς αισθάνομαι εγώ» (αυτογνωσία), «Νιώθω πώς αισθάνεσαι εσύ» (ενσυναίσθηση)‒ και τη σημαντική επέκτασή τους ‒«Κάνω τον κόσμο καλύτερο» (υγιείς διαπροσωπικές σχέσεις, αυτοπραγμάτωση, αξία καλοσύνης, νόημα ζωής)‒, οδηγούμαστε στο συμπέρασμα πως η καλλιέργειά της όχι μόνο συμβάλλει σημαντικά στην προσωπική ευτυχία του καθενός, αλλά ωφελεί και το σύνολο.

Όλες οι ιστορίες των βιβλίων της σειράς –που αριθμεί ήδη 47 τίτλους– είναι γραμμένες για να εξυπηρετήσουν τους παραπάνω στόχους, ενώ στις τελευταίες σελίδες προτείνονται ιδέες για την επίτευξή τους.

Εν κατακλείδι: «Έχουμε δύο είδη μυαλού: ένα μυαλό που σκέφτεται κι ένα μυαλό που νιώθει. Προκύπτει λοιπόν, ως φυσική συνέπεια, πως το μυαλό που νιώθει, δηλαδή η Συναισθηματική Νοημοσύνη των παιδιών, καλλιεργείται μέσα από τη λογοτεχνία∙ τα παιδιά έρχονται σε επαφή με την ανθρώπινη συμπεριφορά και τα συναισθήματα, επειδή ένα λογοτεχνικό έργο δεν προσφέρει απλώς γνώση, αλλά αποτελεί μια βιωματική εμπειρία» (Danniel Goleman).

Γιολάντα Τσορώνη-Γεωργιάδη